Riadh
“Ik dacht dat uit de kast komen als homo moeilijk was, omdat ik Arabier ben, maar uit de kast komen als depressieveling was nog veel moeilijker.” Ook VRT-journalist Riadh (29) had het heel lastig om aan zijn omgeving te uiten dat hij depressief was. Maar het moeilijkste, vertelt hij, was om het eerst aan zichzelf toe te geven. “Het proces dat je doormaakt om te begrijpen wat er met je aan de hand, is vreemd.”
Riadh camoufleerde lang hoe hij zich echt voelde, en dat komt vooral door de grote druk om te presteren die de maatschappij oplegt. Veel mensen schieten in een kramp als het woord depressie valt en weten totaal niet hoe ze moeten reageren. Riadh denkt dat dat aan onze opvoeding ligt. “Als ik morgen een telefoon krijg dat mijn beste vriend kanker heeft, dan weet ik wat ik moet doen. Je kunt een kaartje sturen, of zo’n afgrijselijke mand met druiven, of je gaat op bezoek. Maar als je zegt dat je een depressie hebt, dan gaan alle oogkleppen dicht en niemand weet wat ze moeten doen.” Daardoor kan het gebeuren dat je een masker opzet, omdat je geen zin hebt om je anders voor te doen of je te verantwoorden voor je emoties. Maar dat is ook geen oplossing, weet Riadh. “Je sluit je langzaam af van de buitenwereld, maar zo blijf je op het einde alleen achter, jankend in een hoekje.” Dan doet het deugd als mensen die bubbel weten te doorprikken. “Het is echt heel paradoxaal, en voor iedereen anders. Het ene moment wilde ik met rust gelaten worden door iedereen, het andere moment was ik woest omdat mensen mij zogezegd in de steek lieten. Als je depressief bent, ben je ook jezelf niet meer. Ik was bij momenten heel onaangenaam gezelschap. Ik snauwde mijn vrienden af, uit pure onrust, omdat ik geen blijf wist met mezelf. Ik was geen cadeau voor mijn omgeving tijdens mijn depressie.”
“Als ik morgen een telefoon krijg dat mijn beste vriend kanker heeft, dan weet ik wat ik moet doen. Je kunt een kaartje sturen, of zo’n afgrijselijke mand met druiven, of je gaat op bezoek. Maar als je zegt dat je een depressie hebt, dan gaan alle oogkleppen dicht en niemand weet wat ze moeten doen.”
Ook op de werkvloer probeerde Riadh heel lang om zijn depressie te verstoppen. “Ik was de grappenmaker van de VRT, ik liep altijd te lachen en te jodelen. Zelfs op de momenten dat ik vanbinnen kapot ging van verdriet, hing ik nog de clown uit. Onder de middag ging ik een uur zitten huilen op het toilet, om daarna weer met brede glimlach tevoorschijn te komen. Geen kat die mij zou geloven als ik zei dat ik eigenlijk doodongelukkig was, dacht ik.” Het gevoel om de hele tijd toneel te moeten spelen, maakt een depressie zeer vermoeiend. “Als ik na een lange dag onnozel doen met mijn collega’s eindelijk in mijn auto zat, viel er een loodzwaar blok op mijn schouders. Ik heb al die mensen graag, maar niemand wist wie ik echt was, omdat ik niet durfde toe te geven hoe slecht ik me voelde. Je bouwt dat masker zo ver uit, dat je het gevoel hebt dat er geen andere optie meer is.”
Ondanks die angst en die schaamte, had Riadh op een dag genoeg van het toneelspelen, en was hij vastberaden om te tonen aan de wereld hoe lelijk een depressie kan zijn. Daarom maakte hij in 2015 een reportage voor Koppen, met beelden van zichzelf tijdens paniekaanvallen of onophoudelijke huilbuien. Dat was ook zijn manier om zich bloot te geven naar zijn omgeving toe. “Ik heb nooit een gesprek gehad met mijn moeder over wat er scheelde met mij. Ik heb haar gewaarschuwd dat er iets op televisie ging komen en dat ze moest kijken, maar tot op vandaag hebben we er nog niet over gepraat.” Dat lukt gewoon niet bij iedereen, volgens Riadh. Het is ook niet omdat je depressief bent, dat je alleen nog maar daarover zou willen, moeten of kunnen praten, meent hij. “Als je je dan eens wat beter voelt, en je komt nog eens buiten, heb je geen goesting om te praten over hoe slecht je je voelt. Als ik dan eens op café ging om iets te drinken, wilde ik daar op dat moment niet over praten.” Maar hoe kan het dan ooit beter gaan? “Dat is inderdaad een vicieuze cirkel waarin je blijft in zwemmen”, geeft Riadh toe, maar hij vond andere manieren om zijn gevoelens te kunnen plaatsen.
“Op dat moment geloofde ik plots dat het over zou gaan, dankzij de combinatie van gespreksbegeleiding en medicatie.”
De eerste sessie bij de psychologe had een heel louterend effect bij Riadh. “Een psycholoog oordeelt niet, en zoekt niet koortsachtig naar verbanden of verklaringen waarom je je voelt zoals je je voelt. Dat deden mijn vrienden wel - met de beste bedoelingen van de wereld, maar ik had er weinig aan.” De reacties en adviezen van vrienden bevatten bijna altijd een oordeel, hoe onbewust ook. Vaak kaderen je gevoelens binnen een veel breder verhaal dat pas zichtbaar wordt vanop een afstand, en daarom is een psycholoog belangrijk. Nadat hij bij de therapie alles op tafel had gegooid, kon Riadh ook beter vatten wat er in hem omging. Toen het woord depressie viel, en zijn psychologe de verschillende symptomen opnoemde, had Riadh een soort eureka-moment. “Op dat moment geloofde ik plots dat het over zou gaan, dankzij de combinatie van gespreksbegeleiding en medicatie.” Medicatie hoeft niet, wil Riadh benadrukken, maar in zijn geval hielp het wel. Dankzij de antidepressiva kon hij zijn dagelijkse leven weer oppikken, en had hij de ruimte om aan zichzelf te werken. “Die pillen maakten mijn leven fysiek weer wat aangenamer. Ik zat niet meer de hele tijd te huilen, ik kon weer slapen, ik had moed om uit mijn bed te komen en mijn huis op te ruimen.” Zodra je die dingen weer kunt doen, lukt het ook vlotter om je gedachten op een rijtje te zetten, met behulp van therapie.
Riadh raadt dan ook iedereen die zich niet goed voelt aan om zo snel mogelijk psychologische hulp te zoeken. “Hoe langer je wacht, hoe hoger de berg is”, weet hij. Hij is van mening dat iedereen eens op jaarlijkse routinecontrole zou moeten bij de psycholoog. Verder denkt Riadh dat mensen ook meer zouden moeten weten over psychische aandoeningen. “Wie niet begrijpt wat een depressie inhoudt, onderschat ook de impact ervan. Als meer mensen zouden weten wat een depressie is, zouden ze depressieve mensen in hun omgeving al veel beter kunnen helpen, puur door het te begrijpen.”
Hoor Riadh bezig over: